Пред околу 6 милиони години, јадрото на нашата галаксија горело бесно и многу светло. Доказите за оваа активна фаза која траела од 4 до 8 милиони години, доаѓаат од потрагата по масата која недостига во нашата галаксија.
Уметничка претстава од Млечниот Пат кога имал активно јадро (с) Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics
Имено, мерењата покажуваат дека галаксијата Млечен пат тежи околу 1-2 билиони пати повеќе од нашето Сонце. Околу пет шестини од масата е во форма на невидлива и мистериозна темна материја, а остатокот, односно една шестина или 150-300 милијарда сончеви маси е нормална материја. Но, ако ги собереме масите на сите ѕвезди, гас и прашина кои ги гледаме, збирот ќе изнесува само 65 милијарди сончеви маси. Остатокот од нормалната материја составена од неутрони, протони и електрони – изгледа дека недостига.
За да се пресмета колку нормална материја има и како е распределена низ галаксијата се користи количината на апсорпција. Применети се и компјутерски модели, но набљудуваното не се поклопува со униформна распределеност на гасот. Наместо тоа, откриено е дека има „шуплина“ во центарот на галаксијата која се протега на две третини од центарот до Земјата. Со примена на анализа со рендгенски зраци добиена е јасна индикација за големината на „шуплината“ со што може да се пресмета дека таа настанала пред повеќе од 6 милиони години. Оваа сферична шуплина е со радиус од 20.000 св. години над и под глактичката рамнина која е потенка од 1.000 св. години.
За да се пресмета колку нормална материја има и како е распределена низ галаксијата се користи количината на апсорпција. Применети се и компјутерски модели, но набљудуваното не се поклопува со униформна распределеност на гасот. Наместо тоа, откриено е дека има „шуплина“ во центарот на галаксијата која се протега на две третини од центарот до Земјата. Со примена на анализа со рендгенски зраци добиена е јасна индикација за големината на „шуплината“ со што може да се пресмета дека таа настанала пред повеќе од 6 милиони години. Оваа сферична шуплина е со радиус од 20.000 св. години над и под глактичката рамнина која е потенка од 1.000 св. години.
Уметничка претстава на супермасивната црна дупка во центарот на нашата галаксија (с) NASA/JPL
За да се расчисти просторот во таа шуплина, потребна е огромна количина на енергија која може да дојде исклучиво од активна црна дупка. Додека дел од гасовите биле вовлекувани во црната дупка, остатокот бил испуштан со брзина од 1000 км/сек.
Супермасивната црна дупка истуркала и загреала до милиони степени, 130 милијарди сончеви маси на гас, кои се забележани во и околу Млечниот Пат. Овие гасови ја опфаќаат целата галактичка рамнина заедно со околината и халото на нашата галаксија на оддалеченост поголема од 200.000 св. години од центарот, а нивната маса е приближна на масата од материјата која ’фали’ во нашата галаксија. Така, може да се објасни каде се криела материјата – била премногу жешка за да може да биде видена.
Сето ова е поддржано и од присуството на ѕвезди создадени пред 6 милиони години близу до центарот на галаксијата. Овие ѕвезди се формирани од дел од истиот материјал кој во тоа време патувал кон црната дупка, бидејќи ѕвездите се создаваат само од ладен гас, наспрема оној жешкиот, кој излегува од црните дупки.
Супермасивната црна дупка истуркала и загреала до милиони степени, 130 милијарди сончеви маси на гас, кои се забележани во и околу Млечниот Пат. Овие гасови ја опфаќаат целата галактичка рамнина заедно со околината и халото на нашата галаксија на оддалеченост поголема од 200.000 св. години од центарот, а нивната маса е приближна на масата од материјата која ’фали’ во нашата галаксија. Така, може да се објасни каде се криела материјата – била премногу жешка за да може да биде видена.
Сето ова е поддржано и од присуството на ѕвезди создадени пред 6 милиони години близу до центарот на галаксијата. Овие ѕвезди се формирани од дел од истиот материјал кој во тоа време патувал кон црната дупка, бидејќи ѕвездите се создаваат само од ладен гас, наспрема оној жешкиот, кој излегува од црните дупки.
Овие и слични набљудување може да нè доведат до заклучок дека супермасивната црна дупка во центарот на галаксијата Стрелец А* имала силна нуклеарна активност во минатото која завршила пред околу 6 милиони години.
Повеќе одговори може да се очекуваат од новата вселенска мисија X-ray Surveyor. Таа ќе може да даде поточна слика на „шуплината“ со тоа што ќе може да забележи и послаби извори и пофини детали и да извлече повеќе информации за масата која недостасува. Слични ветувања следат и од опсерваторијата Атина на Европската вселенска агенција која ќе биде лансирана во 2028 година.
Повеќе одговори може да се очекуваат од новата вселенска мисија X-ray Surveyor. Таа ќе може да даде поточна слика на „шуплината“ со тоа што ќе може да забележи и послаби извори и пофини детали и да извлече повеќе информации за масата која недостасува. Слични ветувања следат и од опсерваторијата Атина на Европската вселенска агенција која ќе биде лансирана во 2028 година.
Автор: Александра Петковска
RSS Feed
